โดย ดร.กุลบุตร โกเมนกุล
รองคณบดีฝ่ายบริหารและวิเทศสัมพันธ์ วิทยาลัยนานาชาติ และอาจารย์ประจำสาขาการเงิน และการลงทุน คณะบริหารธุรกิจ ม.รังสิต
ธุรกิจครอบครัว (Family firms) ถือเป็นกุญแจสำคัญ ต่อระบบเศรษฐกิจทั่วโลก อีกทั้งยังเป็นรากฐานขับเคลื่อน สังคมระบบเศรษฐกิจมหภาค และความเจริญก้าวหน้าของประเทศ กล่าวคือ ประมาณร้อยละ 75 ถึง ร้อยละ 90 ของธุรกิจทั่วโลก เป็นธุรกิจครอบครัว หรือ ควบคุมโดยครอบครัว จากการศึกษา พบข้อมูลสนับสนุนจาก “Credit Suisse AG” บริษัทชั้นนำ ในการให้บริการทางด้านการเงิน ได้ทำการสำรวจธุรกิจครอบครัว ที่จดทะเบียนเป็นบริษัทมหาชน จำนวน 3,568 แห่ง จากทั้งสิ้น 10 ประเทศในภูมิภาคเอเซีย พบว่ามีมูลค่าสูงกว่า 50 ล้านล้าน เหรียญดอลลาห์สหรัฐ
สำหรับในประเทศไทยนั้นธุรกิจครอบครัวถูกพบว่า มีมูลค่ารวมประมาณ 28 ล้านล้านบาท จากธุรกิจรวม 39 ล้านล้านบาท หรือ คิดเป็นร้อยละ 72 ของระบบเศรษฐกิจและ ถ้าหากนับเฉพาะบริษัทที่ จดทะเบียนใน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ที่เป็นธุรกิจครอบครัว หรือ ควบคุมกิจการโดยบุคคลในครอบครัว พบว่า มีมากถึงร้อยละ 50.4
นอกจากนี้ผลงานวิจัย Bridging the gap: Handing over the family business to the next generation ที่ทำโดย Kudos research ร่วมกับ Jigsaw research พบว่า ความเสี่ยงของการสืบทอดกิจการ (risks of family business successions) ให้ประสบความสำเร็จนั้น กลายมา เป็นปัจจัย อย่างเร่งด่วนที่ธุรกิจทั่วโลก ต้องให้ความสำคัญ หลังผลสำรวจพบว่า มีธุรกิจครอบครัวเพียงร้อยละ 12 เท่านั้นที่สามารถอยู่รอด สืบทอดกิจการต่อเนื่องไปได้จนถึง รุ่นที่ 3 และเพียงร้อยละ 1 ที่ ดำเนินมาถึง รุ่นที่ 5
ดังนั้น การวางแผนสืบทอดกิจการ และ บริหารจัดการผู้สืบทอดธุรกิจ ถือเป็นเป้าหมายที่ท้าทายของ ธุรกิจครอบครัว ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจ ขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ ต้องรีบศึกษา เตรียมการตั้งแต่เริ่มธุรกิจหรือ ตั้งแต่เริ่มต้นเป็นผู้ประกอบการ เพราะเมื่อ ครอบครัวธุรกิจเริ่มขยายตัว คนแต่ละรุ่นจะมีแนวคิด ค่านิยม ความเชื่อและ หลักการในการทำธุรกิจที่แตกต่างกัน แต่สิ่งที่สิ่งที่จำเป็นต้องทำนั้น คือ การหาคำตอบว่าจะทำอย่างไรเพื่อที่จะทำให้ธุรกิจอยู่รอดและ เติบโตได้ อย่างยั่งยืน
ทั้งนี้การที่ธุรกิจครอบครัวรวมถึงผู้ประกอบการที่เกิดใหม่จะบรรลุ เป้าหมายดังกล่าวได้ ควรจะต้องทราบถึง องค์ประกอบดังต่อไปนี้
1. ความเสี่ยงในการสืบทอดธุรกิจครอบครัว (Risk of Family Business Successions)
2. ปัจจัยแห่งความสำเร็จสำหรับธุรกิจครอบครัว (Critical Success Factors for Family Businesses)
3. ธรรมาธิปไตยส่งเสริมการทำธุรกิจให้เติบโตอย่างยั่งยืน (“DHARMACRACY” impacting on Business Growth and Sustainability)
4. ทุนมนุษย์ กับ การใช้ทักษะด้านต่างๆ (Human Factors: Hard and Soft Skills)
5. ความสำคัญของการใช้ดิจิตอลและ นวัตกรรม ในการทำธุรกิจ (Importance of
Digital and Innovation in Businesses)
6. การวิเคราะห์ผลการดำเนินงานของธุรกิจ (Corporate Performance Analysis)
7. เทคนิคการหาและ เข้าถึงแหล่งเงินทุน (Capital Raising Techniques)
ความท้าทายในการสืบทอดธุรกิจครอบครัว จึงเป็นภารกิจสำคัญของธุรกิจที่ผู้บริหาร ผู้นำ และ สมาชิกในครอบครัว ต้องใช้เวลาวางแผนอย่างรอบคอบโดยเสมือนหนึ่งเป็น “งานที่ต้องทำ” ห้ามละเลย ปล่อยตามยถากรรมโดยเด็ดขาด มิเช่นนั้น โอกาสที่ธุรกิจครอบครัวจะปิดกิจการ หรือไม่สามารถสืบทอดได้มีสูงมาก ตามสถิติที่กล่าวไว้แล้วข้างต้น
