แนวคิดขงจื๊อ เต๋า และพุทธ ที่หลอมรวมในประเพณีสารทจีน

0
1

แนวคิดขงจื๊อ เต๋า และพุทธ ที่หลอมรวมในประเพณีสารทจีน

วันสารทจีนปีนี้ตรงกับวันที่ 12 สิงหาคม 2565 เป็นวันสำคัญที่ลูกหลานจะได้แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ ด้วยการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ  นอกจากนี้ประเพณีสารทจีนยังหลอมรวมแนวคิดและความเชื่อ ทั้งแนวคิดขงจื๊อ เต๋า และพุทธ ไว้ด้วยกันในเทศกาลเดียว

อาจารย์พาสนินทร์  วงศ์วุฒิสาโรช อาจารย์ประจำสำนักวิชาศึกษาทั่วไป สถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา ให้ความรู้ถึงประเพณีสารทจีนว่า

ที่มาของสารทจีน

คนจีนเชื่อว่า เดือน 7 ตามปฏิทินจีน เป็นเดือนผี ประตูนรกเปิดออก วิญญาณขึ้นมาบนโลกมนุษย์ จึงมีเทศกาลสารทจีน เพื่อเลี้ยงผู้ล่วงลับ คำว่า “สารทจีน” เป็นชื่อที่คนไทยประดิษฐ์ขึ้น คำว่า “สารท” เป็นภาษาบาลี หมายถึง ฤดูใบไม้ร่วง ส่วนที่คนไทยเรียกว่า “สารทจีน” เพราะประมาณเดือนกันยายน ตุลาคม ก็มีประเพณีสารทเดือนสิบ พอเห็นว่าคนจีนมีประเพณีในช่วงใกล้ๆ กัน จึงเรียกว่าประเพณีนี้ว่า “สารทจีน”

แนวคิดขงจื๊อ เต๋า พุทธ ในสารทจีน

เทศกาลนี้เป็นเทศกาลที่หลอมรวมความคิดความเชื่อของขงจื๊อ เต๋า และพุทธ ไว้ด้วยกัน  มองสารทจีนมองได้ 3 ด้าน

โดยขงจื๊อจะเน้นเรื่อง”ความกตัญญู” สิ่งที่สะท้อนหรือปรากฎในเทศกาลนี้คือการไหว้บรรพบุรษ

แนวคิดของเต๋าจะสัมพันธ์กับชื่อเทศกาล “จงหยวน” หมายถึงวันเพ็ญเดือน 7 ซึ่งเป็นวันเกิดของเทพองค์ที่ 2 ในความเชื่อของเต๋า มีการไหว้เทพตี้กวน

แนวคิดของพุทธ จะอ้างอิงกับพระสูตรมหายาน อุลลัมพนสูตร ที่กล่าวถึงการทำบุญให้มารดาของพระโมคคัลลานะ สะท้อนมาเป็นพิธีทิ้งกระจาดที่เป็นส่วนหนึ่งของเทศกาลนี้  หรือ การเลี้ยงฮ่อเฮียตี๋ หรือผีไม่มีญาติ

การจัดโต๊ะไหว้บรรพบุรุษ

การจัดโต๊ะไว้บรรพบุรุษ ตามประเพณีจีนแต้จิ๋ว ปกติคนจีนในไทยอาจจะไม่มีการไหว้เทพจงหยวนโดยเฉพาะ แต่ไหว้ตี่จู่เอี๊ยะ มักจะไหว้ช่วง 23.00-01.00 น. ก่อนวันจริง หรือตอนเช้า ไหว้บรรพชน 09.00-12.00 น. และไหว้ผีไม่มีญาติ ไหว้ตอนบ่าย และนำอาหารไม่แจกให้คนยากไร้

ส่วนที่จังหวัดภูเก็ต ที่เป็นชุมชนของชาวจีนฮกเกี้ยน มีเทศกาลพ้อต่อ เป็นสารทจีนแบบภูเก็ต ลักษณะคล้ายคลึงกัน พ้อต่อมีการไหว้เจ้าแม่กวนอิม ด้วยความเชื่อว่าเจ้าแม่กวนอิมจะแปลงเป็นจอมผี ท่านจะช่วยเก็บวิญญาณ คอยตามวิญญาณให้กลับลงนรก ตอนประตูนรกปิด และจะมีขนมเฉพาะเป็นรูปเต่า ที่มีความหมายว่า  อายุยืน  ส่วนที่เรียกว่าเทศกาลทิ้งกระจาดหรือการไหว้ฮ่อเฮียตี๋ จะเป็นงานใหญ่จัดในระดับชุมชนของไหว้

การจัดโต๊ะไหว้

ตามธรรมเนียมจีนแต้จิ๋วไม่มีของไหว้เฉพาะ  จะมีชุดซาแซ คือ เนื้อ 3 ชนิด เป็ด ไก่ ปลา หรือหมู  ชา ข้าว กับข้าว ผลไม้ ขนมต่างๆ หรือของที่บรรพบุรุษชอบ   นอกจากนี้ คนจีนเชื่อเรื่องชื่อที่เป็นมงคล ปลา (鱼) อ่านว่า หยู พ้องเสียงกับคำว่า เหลือ หมายถึงการเหลือกินเหลือใช้   ส้ม ภาษาจีนกลาง คือ จื่อ (子) พ้องเสียงกับว่า จื่อ  ที่แปลว่า มงคล  แอปเปิล ออกเสียง ผิง (苹 )พ้องเสียง กับผิงอัน ที่แปลว่า สงบสุข  และไหว้กระดาษเงินกระดาษทอง ให้บรรพบุรุษเอาไปใช้ในภพหน้า

ไหว้สารทจีนในยุคประหยัด

ในยุคที่ค่าครองชีพสูงขึ้น สินค้าของไหว้หลายรายการปรับราคาแพงขึ้น อ. พาสนินทร์ แนะนำว่า เราสามารถไหว้ตามฐานะของเรา ไหว้ตี่จูเอี่ย เทพจงหยวน ไหว้บรรพบุรุษ และฮ่อเฮียตี๋ ผีไม่มีญาติ ในยุคนี้อาจจะถวายชา ของไหว้ 1-2 อย่าง ตามความสะดวก ถือว่าเป็นการปฏิบัติตามธรรมเนียม

ประเพณีสารทจีนจึงเป็นเทศกาลสำคัญของชาวจีน  ไม่ต่างจากเทศกาลตรุษจีน ที่ทำให้ได้รำลึกถึงผู้มีพระคุณ ได้แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ  และยังได้ใช้โอกาสนี้ช่วยเหลือเผื่อแผ่แบ่งปันให้กับผู้อื่นด้วย