หมีแพนด้าเป็นสัญลักษณ์ของการอนุรักษ์สัตว์ป่าและแสดงถึงความสำคัญของการคุ้มครองสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์และที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติของพวกมัน หมีแพนด้ามีบทบาทสําคัญในการส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพ และความพยายามในการอนุรักษ์อย่างต่อเนื่องเป็นสิ่งสําคัญเพื่อให้แน่ใจว่าหมีแพนด้าจะอยู่รอดปลอดภัย
เมื่อเร็ว ๆ นี้ สํานักงานป่าไม้และทุ่งหญ้าแห่งชาติจีนประกาศว่า จีนประสบความสำเร็จในการคุ้มครองหมีแพนด้าป่าและที่อยู่อาศัยของหมีแพนด้า โดยผ่านการดําเนินโครงการทางนิเวศวิทยาอย่างจริงจังเช่นการอนุรักษ์ป่าธรรมชาติ การคืนพื้นที่เพาะปลูกให้กับป่าและทุ่งหญ้า การคุ้มครองสัตว์ป่า และการสร้างเขตอนุรักษ์ธรรมชาติ จากการสำรวจพบว่า จำนวนหมีแพนด้าในป่าเพิ่มขึ้นจากประมาณ 1,100 ตัวในทศวรรษ 1980 เป็นเกือบ 1,900 ตัวในปัจจุบัน
หมีแพนด้าสีขาวดำเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกจากรูปร่างหน้าตาที่น่ารัก หมีแพนด้ามีถิ่นกําเนิดในประเทศจีนและเป็นที่รู้จักในฐานะ “สมบัติของชาติในจีน” จากการบันทึกพบว่า หมีแพนด้าอาศัยอยู่ในโลกเป็นเวลาอย่างน้อย 8 ล้านปี และที่อยู่อาศัยของหมีแพนด้าตั้งอยู่บนภูเขาห่างไกลในมณฑลเสฉวน มณฑลส่านซี และมณฑลกานซู่ ภาคตะวันตกของจีน บริเวณดังกล่าวมีสภาพแวดล้อมที่เย็นและชื้น ซึ่งเหมาะอย่างยิ่งสำหรับการเจริญเติบโตของต้นไผ่ แหล่งอาหารหลักของหมีแพนด้า ไผ่คิดเป็นสัดส่วนมากถึง 99% ของอาหารหมีแพนด้า หมีแพนด้าสามารถกินไผ่ได้ 12-38 กิโลกรัมต่อวัน
ตามปกติ หมีแพนด้าจะใช้เวลาเกือบครึ่งวันในการรับประทานกินอาหาร และใช้เวลาส่วนใหญ่ที่เหลือในการนอนหลับ หมีแพนด้าปีนต้นไม้เก่ง เชื่องมาก และไม่ค่อยทำร้ายกันเองหรือมนุษย์
หมีแพนด้าเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในตระกูลหมี และเป็นสัตว์ที่ไม่ชอบอยู่ปะปนกับสัตว์อื่น ชอบอยู่โดดๆ หวงแหนอาณาบริเวณของมันยกเว้นในช่วงฤดูผสมพันธุ์ ฤดูผสมพันธุ์ของหมีแพนด้ามีปีละครั้งเดียวระหว่างเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคม แต่ละครั้งมีช่วงเวลาสั้น ๆ เพียง 2-3 วันเท่านั้น ตามปกติ หมีแพนด้าเลี้ยงที่เป็นตัวเมียมีอายุประมาณ 4 ปี และตัวผู้มีอายุประมาณ 6 ปีสามารถผสมพันธุ์ได้ ส่วนหมีแพนด้าป่าจะมีอายุแก่กว่าหมีแพนด้าเลี้ยงในการผสมพันธุ์ ระยะเวลาตั้งท้องของหมีแพนด้าระหว่าง 83-200 วัน แม่หมีแพนด้ามักจะให้กำเนิดลูก1-2 ตัว หมีแพนด้าแรกเกิดมีน้ำหนักน้อยมากโดยเฉลี่ย 145 กรัม ประมาณหนึ่งในพันของน้ำหนักหมีแพนด้าที่โตเต็มวัย โดยหมีแพนด้าแรกเกิดที่น้ำหนักเบาที่สุดแค่ 51 กรัม ส่วนหนักที่สุดมี 225 กรัม แม่หมีแพนด้าจะดูแลและปกป้องลูกอย่างใกล้ชิดจนกว่าลูกจะสามารถดูแลตัวเองได้ ลูกหมีแดนด้าจะเป็นอิสระเมื่ออายุประมาณ 18 เดือน
อายุขัยเฉลี่ยของหมีแพนด้าป่าคือ 18-20 ปี และอายุขัยเฉลี่ยของหมีแพนด้าเลี้ยงอาจสูงถึง 25 ปี อายุขัยที่ยาวนานที่สุดของหมีแพนด้าเลี้ยงที่มีการบันทึกไว้คือ 38 ปี
ย้อนกลับไปเมื่อปี 2016 สหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) ได้ปรับสถานะการใกล้สูญพันธุ์ของหมีแพนด้าทั่วโลกจาก “ใกล้สูญพันธุ์” เป็น “เปราะบาง” ซึ่งบ่งชี้ว่าความพยายามในการอนุรักษ์หมีแพนด้าของจีนได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางจากแวดวงการอนุรักษ์สัตว์ป่าระหว่างประเทศ
เมื่อเดือนตุลาคมปี 2021 จีนได้ก่อตั้งอุทยานแห่งชาติหมีแพนด้าขึ้นอย่างเป็นทางการที่ภาคตะวันตกของจีน โดยมีพื้นที่ทั้งหมด 27,134 ตารางกิโลเมตร และอนุรักษ์หมีแพนด้าป่าประมาณ 72%
เกี่ยวกับการผสมเทียมหมีแพนด้า ในรอบปี 2023 มีหมีแพนด้าที่เกิดจากการผสมเทียมและอยู่รอดจำนวน 46 ตัว
ปัจจุบัน ทั่วโลกมีหมีแพนด้าเลี้ยงทั้งหมด 728 ตัว
ด้านความร่วมมือระหว่างประเทศในการอนุรักษ์หมีแพนด้าสํานักงานป่าไม้และทุ่งหญ้าแห่งชาติจีนระบุว่า ณ สิ้นปี 2023 จีนได้ดําเนินความร่วมมือเพื่ออนุรักษ์หมีแพนด้ากับ 20 สถาบันใน 18 ประเทศ ได้แก่ ไทย สิงคโปร์ มาเลเซีย อินโดนีเซีย ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา ออสเตรีย สเปน ออสเตรเลีย ฝรั่งเศส เบลเยียม เกาหลีใต้ เนเธอร์แลนด์ เยอรมนี ฟินแลนด์ เดนมาร์ก รัสเซียและกาตาร์ ปัจจุบัน มีหมีแพนด้าที่อยู่ในต่างประเทศทั้งหมด 56 ตัว
เขียนโดย โจว ซวี่ ภาคภาษาไทย ศูนย์เอเชียแอฟริกา สถานีวิทยุและโทรทัศน์กลางแห่งประเทศจีน (CMG)
